Από τις σημαντικότερες μορφές της Ισπανικής λογοτεχνίας. Ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες γεννήθηκε το 1899 στο Μπουένος Άιρες. Παιδί-θαύμα στην κυριολεξία, έγραψε το πρώτο του διήγημα σε ηλικία 6 ετών. Σπούδασε στην Γενεύη και εκείνη την περίοδο άρχισε να γράφει τα πρώτα του ποιήματα. Μιλούσε εκτός από τα ισπανικά, άλλες τρεις γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά). Μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου εγκαταστάθηκε στη Μαδρίτη. Εκεί είχε την ευκαιρία να γνωρίσει σημαντικές προσωπικότητες της ισπανικής λογοτεχνίας και να δημοσιεύσει το πρώτο του ποίημα. Ένα χρόνο μετά επιστρέφει στη γεννέτειρα του, το Μπουένος Άιρες, στο οποίο πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Την αγάπη του για την πόλη αυτή την εκδήλωσε με την ποιητική συλλογή "Πάθος γιά το Μπουένος Άιρες" που δημοσίευσε το 1923.
Ξεπερνώντας μία άσχημη περιπέτεια με την υγεία του, το 1935 γράφει την "Παγκόσμια ιστορία της ατιμίας", την "Ιστορία της αιωνιότητας" και τα "Διηγήματα Μυθιστορίες". Για να ακολουθήσουν τα δοκίμια: "Η μοίρα", "Οι γειτονιές", "Ο λαϊκός τύπος". Το 1956 χάνει την όραση του. Παρόλα αυτά συνεχίζει να γράφει με την βοήθεια της μητέρας του. Επιστρέφει στην ποίηση και γράφει τα: "Ο πλάστης", "Ο χρυσός των τίγρεων", "Το βιβλίο της άμμου", "Εγκώμιο της σκιάς" κ.α.
Το 1986 έφυγε από το Μπουένος Άιρες και πήγε στη Γενεύη. Πέθανε την ίδια χρονιά, ενώ λίγο πριν είχε παντρευτεί για τρίτη φορά την κατά πολύ μικρότερή του, Μαρία Κοντάμα. Διετέλεσε Πρόεδρος της Ένωσης Αργεντινών Συγγραφέων και διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Το 1955 εκλέχθηκε μέλος της Ακαδημίας Γραμμάτων της Αργεντινής και είχε τιμηθεί με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας και με το Βραβείο Φορμεντόρ του Διεθνούς Συνεδρίου. Ιδιαίτερη ήταν η σχέση του Μπόρχες με την Ελλάδα. Είχε επισκεφτεί δύο φορές την χώρα μας και όλα τα έργα του έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά.
Αν και εν τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας, θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς του εικοστού αιώνα.
Στους ορισμούς της ποίησης...
«Εάν πρέπει να ορίσω την ποίηση», λέει ο μεγάλος Αργεντινός συγγραφέας, «και νιώθω κάπως αμήχανα γι' αυτό, εάν δεν είμαι πολύ σίγουρος γι' αυτό, λέω κάτι όπως: "Ποίηση είναι η έκφραση του ωραίου διαμέσου λέξεων περίτεχνα υφασμένων μεταξύ τους". Αυτός ο ορισμός μπορεί να είναι αρκετά καλός για ένα λεξικό ή ένα εγχειρίδιο, αλλά όλοι νιώθουμε πως είναι κάπως αδύνατος. Υπάρχει κάτι πολύ σημαντικότερο - κάτι που θα μπορούσε να μας ενθαρρύνει να συνεχίσουμε όχι μόνο προσπαθώντας να γράψουμε ποίηση, αλλά και να την ευχαριστιόμαστε, και να νιώθουμε ότι ξέρουμε τα πάντα γι' αυτήν. Αυτό είναι ότι ξ έ ρ ο υ μ ε τι είναι ποίηση. Το ξέρουμε τόσο καλά που δεν μπορούμε να το ορίσουμε με άλλες λέξεις, όπως δεν μπορούμε να ορίσουμε τη γεύση του καφέ, το κόκκινο ή το κίτρινο χρώμα, ή την έννοια του θυμού, της αγάπης, του μίσους, της ανατολής, του ηλιοβασιλέματος, ή της αγάπης μας για την πατρίδα μας. Αυτά τα πράγματα είναι τόσο βαθιά μέσα μας, που μπορούν να εκφραστούν μόνο με εκείνα τα κοινά σύμβολα που μοιραζόμαστε. Ετσι, γιατί να χρειαστούμε άλλες λέξεις;».
Η ΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
(Απόσπασμα)
Το μπουντρούμι είναι βαθύ και πέτρινο· το σχήμα του,
ενός σχεδόν τέλειου ημισφαίριου, αν και το πάτωμα (που είναι
επίσης πέτρινο) είναι λίγο μικρότερο από έναν μεγάλο κύκλο,
γεγονός που εντείνει κάπως τα αισθήματα της καταπίεσης και
της απεραντοσύνης. Ένας μεσότοιχος το χωρίζει στα δύο· ο
τοίχος αυτός, παρόλο που είναι πανύψηλος, δεν φτάνει ως την
κορυφή του θόλου· από τη μια μεριά είμαι εγώ, ο Τζινακάν,
μάγος της πυραμίδας του Καολόμ, που πυρπολήθηκε απ' τον
Πέδρο δε Αλβαράδο· από την άλλη, είναι ένας ιαγουάρος, που
με τον μυστικό και ισοσκελή βηματισμό του μετράει τον χρόνο
και τον χώρο της αιχμαλωσίας του. Ένα μεγάλο παράθυρο με
κάγκελα, σύρριζα στο πάτωμα, κόβει τον κεντρικό τοίχο. Την
ώρα που δεν έχει σκιά [=το μεσημέρι], ανοίγει στο ταβάνι μια
καταπακτή, κι ένας δεσμοφύλακας, που τον έχουν ξεθωριάσει
πια τα χρόνια, πιάνει να γυρίζει μια σιδερένια τροχαλία και μας
κατεβάζει, στην άκρη ενός σκοινιού, κανάτες με νερό και
κομμάτια κρέας. Τότε, στο μπουντρούμι μπαίνει φως· εκείνη τη
στιγμή, μπορώ να δω τον ιαγουάρο.
Δεν ξέρω πια πόσα χρόνια κείτομαι εδώ κάτω στα
σκοτάδια· εγώ, που κάποτε, ήμουν νέος και μπορούσα να
πηγαινοέρχομαι σ' αυτή τη φυλακή, τώρα δεν έχω τίποτα να
κάνω παρά να περιμένω παίρνοντας τη στάση του θανάτου μου,
το τέλος που μου προορίζουν οι θεοί. Κάποτε, με το βαθύ
οψιδιανό μαχαίρι μου άνοιγα τα στήθια των θυμάτων μου και
τώρα μου είναι αδύνατον χωρίς τα μάγια να σηκωθώ απ' το
χώμα. Την προηγουμένη της πυρπόλησης της Πυραμίδας, οι
2 άνθρωποι που ξεπέζεψαν απ' τα θεόρατα άλογα με βασάνισαν
με πυρακτωμένα σίδερα για να τους αποκαλύψω την κρυψώνα
του θησαυρού. Γκρέμισαν, μπροστά στα μάτια μου, το είδωλο
του θεού, εκείνος όμως δεν μ' εγκατέλειψε στα βασανιστήρια
και με κράτησε σιωπηλό. Με μαστίγωσαν, μου έσπασαν τα
κόκαλα, με παραμόρφωσαν, κι ύστερα ξύπνησα σ' αυτή τη
φυλακή, απ' όπου δεν θα ξαναβγώ ποτέ στη διάρκεια της
θνητής ζωής μου.
Ωθούμενος απ' την ανάγκη να κάνω κάτι, να γεμίσω
τελοσπάντων τον χρόνο μου, θέλησα να θυμηθώ, μες στο
σκοτάδι μου, όλα όσα γνώριζα...
ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΟΡΧΕ ΛΟΥΙΣ ΜΠΟΡΧΕΣ
Δεν αρκεί νά ’σαι ο έσχατος για νά ’σαι κάποια μέρα ο πρώτος.
Ευτυχισμένος όποιος δεν επιμένει πως έχει δίκιο, γιατί κανείς δεν έχει, ή έχουν όλοι.
Ευτυχισμένος όποιος συγχωρεί τους άλλους καθώς κι εκείνος που συγχωρεί τον ίδιο τον εαυτο του.
Ευλογημένοι οι ειρηνοποιοί, γιατί δε θα καταδεχτούν τη διχόνοια.
Αν σε βάλει σε πειρασμό το δεξί σου χέρι, συγχώρεσέ το· είσαι και σώμα και ψυχή και είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να καθορίσεις το όριο που τα διαχωρίζει.
Να μη μεγαλοποιείς τη λατρεία της αλήθειας· δεν υπάρχει άνθρωπος που μέσα σε μια μονάχα μέρα, να μην είπε ψέματα φορές πολλές, έχοντας κάθε δίκιο.
Ευλογημένοι οι ελεήμονες, γιατί η ευτυχία τους θα είναι να ελεούν κι όχι να περιμένουν ανταπόδοση.
Να μην ορκίζεσαι, γιατί ο όρκος είναι μονάχα έμφαση.
Να αντιστέκεσαι στο κακό, αλλά χωρίς φόβο και χωρίς πάθος. Σ’ αυτόν που θα σου χτυπήσει το δεξί μάγουλο, μπορείς να του γυρίσεις και τ’ άλλο, φτάνει να μην είναι ο φόβος που στο γυρίζει.
Ευλογημένοι όσοι έχουν καθαρή καρδιά, γιατί βλέπουν το Θεό.
Ευλογημένοι όσοι διώκονται για χάρη του δίκιου, γιατί τους νοιάζει περισσότερο το δίκιο απ’ ό,τι η ανθρώπινη μοίρα τους.
Οι ανθρώπινες πράξεις δεν αξίζουν ούτε για την κόλαση, ούτε για τους ουρανούς.
Να μη μισείς τον εχθρό σου, γιατί αν το κάνεις, γίνεσαι κατά κάποιον τρόπο σκλάβος του. Το μίσος σου, δε θα σε ικανοποιήσει περισσότερο από τη γαλήνη σου.
Εγώ δε μιλώ ούτε για εκδίκηση, ούτε για συγνώμη· η λησμονιά είναι η μόνη εκδίκηση και η μοναδική συγνώμη.
Το να κάνεις καλό στον εχθρό σου, μπορεί να είναι πράξη δικαιοσύνης και δεν είναι δύσκολο: να τον αγαπάς όμως, δεν είναι πράξη ανθρώπου, αλλά πράξη αγγέλου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου