«Αρχεία, πολίτες και πολιτικοί», στην Ελληνοαμερικανική Ένωση

Επιστολή με πρωτοχρονιάτικες ευχές προς τη βασίλισσα Φρειδερίκη, που χρονολογείται το 1947 και είναι ένα από τα εκθέματα που πρόκειται να παρουσιαστούν στην έκθεση "Αρχεία, πολίτες και πολιτικοί" που διοργανώνουν τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και η Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία, στην Ελληνοαμερικανική Ένωση. (Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ/Γενικά Αρχεία του Κράτους)

«Μεγαλειόταται Βασιλεύ Κωνσταντίναι, καλημέρα σας. …Θα σας παρακαλούσα θερμός να μου στέλναται μία δικής σας φωτογραφία οικογενιακός να την στολίσο στο δοματιάκι μου βλέποντας προϊ και βράδι για να ξεχνώ που βρήσκομαι στην ξενιτιά…»

Είναι τα ανορθόγραφα λόγια που έγραψε μια «απλή και αμόρφωτη χοριατοπούλα» την 1η Φεβρουαρίου 1967, στον τότε βασιλιά Κωνσταντίνο. Αποτελούν ένα ελάχιστο δείγμα της έκθεσης αρχειακού υλικού των Γενικών Αρχείων του Κράτους, που εγκαινιάζεται την Δευτέρα 21 Οκτωβρίου στην Ελληνοαμερικανική Ένωση, με τίτλο «Αρχεία, πολίτες και πολιτικοί. Έκθεση αρχειακού υλικού. Μια άλλη ανάγνωση της σχέσης πολιτών και πολιτικών».

Επιλέχθηκαν έγγραφα που δεν αφορούν τη μεγάλη Ιστορία αλλά τα αιτήματα απλών ανθρώπων προς τους πολιτικούς σε όλη την διάρκεια του 20ου αιώνα, συχνά διατυπωμένα με τον δικό τους απλοϊκό τρόπο, καμιά φορά και πολύπλοκο.

«Θέλουμε να δείξουμε την πολιτική κουλτούρα, πώς αντιλαμβάνονται, δηλαδή, απλοί άνθρωποι τη σχέση τους με την πολιτική και την εξουσία, από την οποία περιμένουν τα πάντα», σχολιάζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καθηγητής Ιστορίας, Νίκος Καραπιδάκης, πρόεδρος της Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κράτους.

«Από το να εκφράζουν τον πόνο τους και το παράπονό τους μέχρι το κλασικό ρουσφέτι, αν και αποφύγαμε να επικεντρωθούμε στην έννοια της πελατειακής συναλλαγής. Άλλωστε δεν αποτελούν μόνο ελληνικό φαινόμενο», ξεκαθαρίζει ο ίδιος, σημειώνοντας: «Υπάρχουν και σε αντίστοιχα ξένα αρχεία, ίσως λιγότερα σε ποσότητα αιτήματα διορισμού δημοσίων υπάλληλων, αλλά πάντως ρουσφέτια».

Πρόκειται λοιπόν για την αποτύπωση μιας ιστορίας λαϊκών αντιλήψεων περί πολιτικής. Και το υλικό της έκθεσης προέρχεται από τα αρχεία πολιτειακών θεσμών και πολιτικών προσώπων. Από τους βασιλείς, Προέδρους της Δημοκρατίας και τους πρωθυπουργούς. Διατρέχει τον 20ο αιώνα, από το 1900 έως το 2009.

«Το πιο πλήρες είναι το αρχείο των ανακτόρων, το οποίο το παρέδωσαν όπως ήταν, πριν το πραξικόπημα του '67», εξηγεί ο Ν. Καραπιδάκης.

Από εκεί και η επιστολή που εκτίθεται εδώ, με πρωτοχρονιάτικες ευχές το 1947 προς τη βασίλισσα Φρειδερίκη, «την δεύτερή τους μάννα» όπως την αποκαλούν τα κορίτσια της Παιδοπόλεως Μερίμνης. Οι ευχές είναι γραμμένες σε υπόδειγμα της Προνοίας Βορείων Επαρχιών της Ελλάδος, φιλοτεχνημένο με φωτογραφικό υλικό από τη ζωή στις παιδοπόλεις.

Στο αρχείο των ανακτόρων «υπάρχουν επιστολές ακραίας εμπιστοσύνης στο καθεστώς, με ενότητες αντικομμουνισμού» αναφέρει ο Ν. Καραπιδάκης. Όπως και παρανοϊκά αιτήματα, πχ. μετανάστες ζητούν να αλλάξει η τιμή του καναδικού δολαρίου για να επωφεληθούν από τη διαφορά έως ότου επιστρέψουν στην Ελλάδα.

Αυτά τα καταχωρούσαν στο «αρχείο των τρελλών», που ταξινομούσε μια μεγάλη υπηρεσία των ανακτόρων και το έβαζαν στην άκρη, γιατί δε σήκωνε απάντηση. «Γενικά, όμως, απαντούν σε όλες τις επιστολές. Βλέπουμε διαχρονικά ότι υπάρχει ένας σχολαστικός μηχανισμός και των προέδρων και των πρωθυπουργών», λέει ο κ. Καραπιδάκης.

Η έκφραση και το περιεχόμενο των αιτημάτων αλλάζει, μας απαντά ο ίδιος, «στη μεταπολεμική περίοδο, όπου οι εξουσίες που προέκυψαν είναι πιο ολιγαρχικές, πιο απόλυτες γι' αυτό και οι προσμονές των ανθρώπων από αυτές είναι πιο απόλυτες. Επίσης, τομή γίνεται στη μεταπολίτευση, όπου με επιστολές και αιτήματα οι άνθρωποι προτείνουν προς την εξουσία τρόπους διακυβέρνησης».

Η έκθεση «Αρχεία, πολίτες και πολιτικοί» θα διαρκέσει έως τις 9 Νοεμβρίου. Διοργανώνεται σε συνεργασία με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, την Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία και με τη συμβολή της Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων. Το στήσιμο της έκθεσης, επιμελείται ο σκηνογράφος Γιάννης Μετζικώφ.

Πληροφορίες

Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα-Παρασκευή 12:00-21:00, Σάββατο 10:30-14:30, Κυριακή κλειστά.

Είσοδος ελεύθερη.

2013
50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΙΚΡΟΣ ΚΑΟΥ-ΜΠΟΫ

40 ΧΡΟΝΙΑ ΜΙΚΡΟΣ ΑΡΧΗΓΟΣ

ΤΑ ΔΥΟ ΘΡΥΛΙΚΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ