Πόσο επίκαιρος μπορεί να είναι σήμερα ο «Μικρός Ήρως»;

ΠΟΣΟ ΕΠΙΚΑΙΡΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Ο «ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΣ»;

ΠΑΡΑΛΛΑΓΗ ΟΜΙΛΙΑΣ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗ ΑΠΟ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΗ ΣΤΟΝ «ΜΙΚΡΟ ΗΡΩΑ».

Αναδημοσιεύεται με αφορμή την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου

Έχω λάβει προσωπικά μέρος σε πολλές συζητήσεις, είτε δια ζώσης είτε μέσω διαφόρων «φόρουμ» συνομιλίας στο διαδίκτυο, όπου τίθεται από αρκετούς συνομιλητές ένας προβληματισμός για το κατά πόσο μπορεί να είναι επίκαιρος πια ο «Μικρός Ήρως», ως απλό ανάγνωσμα αλλά και σαν πρότυπο συμπεριφοράς. Συχνά επίσης διατυπώνεται το ερώτημα σχετικά με το αν οι διάλογοι, ή όλο το σενάριο παραπέμπουν σε παρωχημένα «πατριωτικού» τύπου κείμενα, υποθάλπουν ή όχι έναν καλώς ή κακώς εννοούμενο «εθνικισμό», ή πολύ απλά αποτελούν ένα ξεπερασμένο μοντέλο... Βέβαια ο καθένας μπορεί σήμερα (56 ολόκληρα χρόνια μετά την πρώτη εμφάνιση του Γιώργου Θαλάσση στο προσκήνιο), απομακρυσμένος από το κλίμα της τότε εποχής να κρίνει εκ του ασφαλούς και εκ των υστέρων και αναλόγως να αξιολογεί. Κάθε πράγμα όμως κατά τη γνώμη μου κρίνεται μόνο στην εποχή του.

Ενδιαφέρον θα είχε αν μπορούσαμε να γνωρίζουμε τι θα έλεγε ο ίδιος ο πρωταγωνιστής της ιστορίας μας, αν του δινόταν η ευκαιρία να μιλήσει στις μέρες μας. Τι θα έλεγε άραγε για τη σημερινή πραγματικότητα; Πόσο θα ταίριαζε στο δικό του, «ηρωικό» προφίλ η τωρινή κατάσταση;

Ε, λοιπόν ναι, του δώσαμε αυτή την ευκαιρία! Όσο και αν σας φαίνεται αδύνατον, ψάξαμε και βρήκαμε το πάλαι ποτέ «παιδί-φάντασμα». Που δεν είναι πια παιδί, έχει περάσει τα ογδόντα (μην ξεχνάτε ότι ήταν έφηβος όταν ξεκίνησε η κατοχή), αλλά διατηρεί πλήρη διαύγεια.

Ζει σε ένα μικρό διαμέρισμα στα Πατήσια, μόνος, χωρίς την αγαπημένη του σύντροφο Κατερίνα που δυστυχώς έχει πεθάνει, όπως επίσης και ο συμπαθέστατος «Σπίθας» που αποδήμησε εις Κύριον ελέω της μεγάλης του βουλιμίας, όπως ασφαλώς θα θυμάστε.

Ο «Μικρός Ήρως» μας μίλησε για πολλά.

Τον ρωτήσαμε πως κύλησε η ζωή του στα χρόνια που ακολούθησαν την απελευθέρωση, τη δεκεμβριανή σύγκρουση, τον εμφύλιο, την περίοδο της αναταραχής για το Κυπριακό ζήτημα (όπου μας είπε ότι έλαβε μέρος ενεργά ως εθελοντής στον Κυπριακό αγώνα), στα χρόνια του ’60 με τις μεγάλες πολιτικές αναταραχές (όπου έδωσε το «παρών» στις περισσότερες από τις διαδηλώσεις) και την επιβολή της δικτατορίας (όταν και διώχθηκε από το καθεστώς), πάντα όμως βρισκόταν στο περιθώριο, χωρίς διάθεση να προβληθεί. Πάντα αλτρουιστής και ανιδιοτελής.

Του ζητήσαμε να παρευρεθεί σε μία συνάντηση του club μας, για να μιλήσει μαζί μας ως ο κατεξοχήν αρμόδιος, αφού ήταν ο κύριος πρωταγωνιστής του ιστορικού αναγνώσματος που με τόσο επιτυχημένο τρόπο επιμελήθηκε ο αείμνηστος Στέλιος Ανεμοδουράς και εικονογράφησε ο επίσης συχωρεμένος Βύρων Απτόσογλου, ωστόσο αρνήθηκε ευγενικά. Πάντα σεμνός και μετρημένος...

Απάντησε εντούτοις σε μερικές ερωτήσεις μου και συμφώνησε να δημοσιοποιηθούν με τη μορφή μίας συνέντευξης, την οποία και σας παραθέτω με χαρά.

Η πρώτη ερώτηση που του κάναμε ήταν για το πως αισθάνεται σήμερα, τόσα χρόνια μετά τους ηρωικούς αγώνες που έδωσε. Δικαιώθηκαν οι αγώνες αυτοί; Απολαμβάνουμε τη δημοκρατία και την ειρήνη που όλοι οραματίσθηκαν μετά τη λήξη του πολέμου;

«Αυτό θα ήταν μια ουτοπία», μας απάντησε. Και συνέχισε λέγοντας: «Βλέπετε τι γίνεται παγκοσμίως και αν τα ιδανικά για τα οποία θυσιάστηκε η δική μου γενιά γίνονται σεβαστά ή εξακολουθούν να υφίστανται. Εσείς θα το κρίνετε. Σεις άλλωστε είσθε οι κληρονόμοι του αγώνα μας. Ωστόσο, οι αγώνες πρέπει να δίνονται, έστω και αν φαντάζουν ουτοπικοί. Στην εποχή μου τίποτε δεν ήταν δεδομένο. Χρειαζόταν να παλέψουμε για όλα, για τη ζωή μας, για την εργασία, για τα προς το ζειν... Αλλά και σήμερα η κατάσταση θα έλεγα πως δε διαφέρει και τόσο πολύ. Οι νέοι καλούνται να ανταγωνισθούν σε ένα σκληροτράχηλο, σχεδόν απάνθρωπο πεδίο. Θέλει υπομονή και τεράστια προσπάθεια...»

Στη συνέχεια τον ρωτήσαμε πως ένοιωσε όταν πολύ σύντομα μετά την αποτίναξη της ξενικής κατοχής, ο λαός μας κυλίστηκε σε μια αδελφοκτόνο σύρραξη.

Μας είπε:

«Αυτό ήταν ότι χειρότερο θα μπορούσε να συμβεί. Τη στιγμή που όλη η Ευρώπη μάζευε τα κομμάτια της και προσπαθούσε να ανασυνταχθεί, εμείς εδώ (που επιπλέον δικαιούμασταν ένα σημαντικό μερίδιο από τα οφέλη της συμμαχικής νίκης, λόγω βεβαίως των θυσιών στις οποίες είχαμε υποβληθεί) «τρωγόμασταν» και σκοτωνόμασταν μεταξύ μας! Για την Ελλάδα ο πόλεμος διήρκεσε όχι πέντε αλλά σχεδόν δέκα χρόνια και το γεγονός αυτό μας έριξε πολύ πίσω, τόσο σαν κοινωνία, με το εμφύλιο-πολεμικό κλίμα που διατηρήθηκε για δεκαετίες, όσο και σαν χώρα, καθώς ουσιαστικά παραμείναμε υπανάπτυκτοι και εξαρτώμενοι από άλλους. Προσωπικά, αρνήθηκα να συμμετάσχω σε εκείνη τη σύγκρουση με το μέρος της μίας ή της άλλης πλευράς. Αν σήκωνα όπλο εναντίον άλλου Έλληνα, θα ήταν σα να απαρνιόμουν τον ίδιο μου τον εαυτό!...»

Η επόμενη ερώτησή μας ήταν για τον άνθρωπο Γιώργο Θαλάσση, με τι ασχολήθηκε δηλαδή τα χρόνια που ακολούθησαν.

Μας απάντησε ότι έζησε τη ζωή ενός συνηθισμένου ανθρώπου. Έκανε την οικογένειά του, παιδιά και εγγόνια και δούλεψε σκληρά, χωρίς ποτέ να εκμεταλλευτεί την ιδιότητά του ως αντιστασιακού. Και πρόσθεσε με πικρία: «Άλλοι, που δεν άξιζαν καν να τους απονεμηθεί ο τίτλος του αγωνιστή, το έκαναν. Έγιναν μεγάλοι και τρανοί. Με ενοχλεί αυτό ξέρετε. Η καπηλεία του αγώνα είναι μια πολύ βρώμικη υπόθεση. Είναι κάτι που το έβλεπα πολύ συχνά. Άλλοι αγωνίσθηκαν και άλλοι επωφελήθηκαν απ’ τον αγώνα για αυτοπροβολή. Φαίνεται πως το έχει αυτό η ανθρώπινη φύση...»

Τον ρωτήσαμε και για τη σημαία, σα σύμβολο, τι του λέει. Διότι τελευταία γίνεται πολύ συζήτηση και για αυτό το ζήτημα.

«Ναι, γνωρίζω» μας είπε. «Και εδώ υπάρχει μία παρανόηση πιστεύω. Για μας τότε ήταν σύμβολο, Εθνικό αν θέλετε, σύμβολο Αντίστασης, Πατριωτισμού, όπως νομίζετε ονομάστε το. Όταν ο Μανώλης Γλέζος και ο Λάκης Σάντας, αυτά τα δύο παλικάρια κατέβασαν από την Ακρόπολη τη μισητή σβάστικα, όλοι νοιώσαμε υπερηφάνεια. Όταν βλέπω και ξαναβλέπω στην επέτειο του Πολυτεχνείου τη γαλανόλευκη να πέφτει μετά την είσοδο του άρματος αισθάνομαι ρίγη συγκίνησης. Στον ίδιο όμως αυτό χώρο πριν μερικά χρόνια κάποια Ελληνόπουλα έβαλαν φωτιά και έκαψαν τη σημαία, αντιδρώντας σε μία καταπιεστική καθημερινότητα που τους έχει γκρεμίσει τα οράματα και τις ελπίδες. Δεν ξέρω τι να πω, έχω μπερδευτεί κι εγώ ο ίδιος...»

Η τελευταία μας ερώτηση (δε θέλαμε να τον κουράσουμε άλλο) ήταν: τι θα έλεγε σήμερα, ως παρότρυνση προς τους συμπολίτες του.

Η απάντησή του:

«Δε θα έλεγα τίποτα διαφορετικό από όσα είπα με τον αγώνα μου και που τόσο επιτυχημένα μετέφερε στο ανάγνωσμα που όλοι κάποια στιγμή διαβάσατε, ο πνευματικός μου πατέρας, ο Στέλιος Ανεμοδουράς. Ας μείνουμε ενωμένοι, ας πούμε όχι στον πόλεμο, όχι στη βία, όχι στο διχασμό, όχι στο ρατσισμό, όχι στην ξενοφοβία. Όλοι μας δικαιούμαστε μερίδιο στην ειρήνη και την ευτυχία. Για όλα αυτά αγωνίσθηκε η γενιά μου και γι’ αυτά οφείλετε να παλέψετε και όλοι εσείς».

Σας ευχαριστώ.

Νίκος Δημ. Νικολαΐδης

2013
50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΙΚΡΟΣ ΚΑΟΥ-ΜΠΟΫ

40 ΧΡΟΝΙΑ ΜΙΚΡΟΣ ΑΡΧΗΓΟΣ

ΤΑ ΔΥΟ ΘΡΥΛΙΚΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ