Πώς δημιουργήθηκαν τα άλμπουμ αυτοκολλήτων «Panini»

Η ιστορία μιας αγαπημένης συνήθειας των πιτσιρικάδων και όχι μόνο… Ποιος δεν έκανε συλλογή αυτοκολλήτων, όταν ήταν μικρός; Ποιος δεν θυμάται τις ανταλλαγές και τις ατελείωτες ώρες παιχνιδιού με τα "χαρτάκια", στα διαλείμματα του σχολείου ή στις γειτονιές;

Κάθε χρόνο κυκλοφορούν στα περίπτερα φακελάκια με αυτοκόλλητα που καλούν τα παιδιά να ξεκινήσουν τη συλλογή και να συμπληρώσουν τα αντίστοιχα άλμπουμ. Αν και τα τελευταία χρόνια δεν είναι τόσο διαδεδομένα όσο παλαιότερες εποχές, ωστόσο δεν παύουν να αποτελούν μια ακόμη δημιουργική διέξοδο για τα πιτσιρίκια. Συνήθως, η θεματολογία τους προέρχεται από τον χώρο του ποδοσφαίρου, όμως μπορείτε να βρείτε άλμπουμ αυτοκολλήτων με διάφορα άλλα αθλήματα, με ζώα, με αυτοκίνητα ή εμπνευσμένα από διάσημες τηλεοπτικές σειρές ή ταινίες κινουμένων σχεδίων και όχι μόνο... Όμως, έχετε αναλογιστεί ποτέ πώς ξεκίνησαν όλα αυτά; Ποιο ήταν το πρώτο άλμπουμ με αυτοκόλλητα που δημιουργήθηκε και ποιος το έφτιαξε;

Όλα άρχισαν μία ημέρα που ο Ουμπέρτο δέχτηκε ένα γράμμα στο σπίτι του. Το γραμματόσημο πάνω στον φάκελο έδειχνε την προέλευσή του. Ήταν από την Ιταλία, την πατρίδα του, την χώρα την οποία εγκατέλειψε για να ξεκινήσει μια νέα ζωή πέρα από τον Ατλαντικό, στη Βενεζουέλα το 1957.

Ταλαντούχος μηχανικός, ο Ουμπέρτο είχε απολυθεί από το εργοστάσιο της Maserati, της εταιρίας αυτοκινήτων στην Μόντενα, την ιδιαίτερη πατρίδα του. Είχε συλληφθεί να την «πέφτει» στην ερωμένη του εργοδηγού και απολύθηκε σχεδόν επί τόπου. Κουβαλώντας αυτή την «ντροπή», αποφάσισε να ρίξει μαύρη πέτρα πίσω του και να φύγει για την Λατινική Αμερική και να εργαστεί στις πετρελαιοπηγές.

Όταν ο Ουμπέρτο άνοιξε την επιστολή, κατάλαβε αμέσως ποιος ήταν ο αποστολέας. Ο τρόπος γραφής, αλλά και η υπογραφή του φαίνονταν οικεία. Ήταν ένα από τα τρία του αδέρφια, ο Τζιουζέπε. «Γύρνα πίσω στην Ιταλία. Σε χρειαζόμαστε. Η Αμερική είναι εδώ τώρα», του έγραφε ο Τζιουζέπε προτρέποντάς τον να επιστρέψει ξανά στην χώρα του.

Την Ιταλία, εκείνη την εποχή, μπορούσες να την χαρακτηρίσεις ως χώρα της ευκαιρίας. Στα μέσα της δεκαετίας του '50 και στις αρχές του '60, η χώρα ανθούσε. Ένα οικονομικό θαύμα είχε πραγματοποιηθεί. Είχε ξεκινήσει η ανάπτυξη και η ζωή των Ιταλών γινόταν καλή.

Η οικογένεια του Ουμπέρτο είχε ένα περίπτερο στην Corso Duomo, την κεντρική πλατεία της Μόντενα. Την εποχή που τα αδέρφια εργάζονταν εκεί, ο Τζιουζέπε μαζί με τον άλλον αδερφό, Μπενίτο, είχαν μία φαεινή ιδέα. Όλοι οι πελάτες τους διάβαζαν για το ποδόσφαιρο στις ροζ σελίδες της "La Gazzetta dello Sport", ενώ δεν σταματούσαν να ακούνε τις εκπομπές με τους αγώνες και τις μεταδόσεις στο ραδιόφωνο. Έτσι, οι ίδιοι σκέφτηκαν γιατί να μην προσπαθήσουν να επωφεληθούν από αυτό το πάθος που είχε κατακλύσει τους συμπατριώτες τους.

Η ιδέα τους ήταν απλή αλλά και πρωτότυπη. Αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα άλμπουμ, ένα άλμπουμ με αυτοκόλλητα. Το πρωτότυπο, «Calciatori 1960-1961», δεν είδε ποτέ το φως της δημοσιότητας. Ήταν την επόμενη χρονιά που γίνεται γνωστό και προκαλεί πανικό. Με εξώφυλλο τον τεράστιο Νιλς Λίντχολμ της Μίλαν να κάνει κεφαλιά με την μπάλα, το άλμπουμ γίνεται ανάρπαστο. Άνθρωποι έρχονταν ξανά και ξανά για να αγοράσουν τα αυτοκόλλητα.

Τα αδέρφια Πανίνι δεν προλάβαιναν τις παραγγελίες. Και για τον λόγο αυτό ο Τζιουζέπε το 1964 απευθύνθηκε στον Ουμπέρτο για να τους βοηθήσει. Ο Μπενίτο είχε αναλάβει τη διανομή, ενώ ο Φράνκο ήταν ο διαχειριστής. Το θέμα όμως ήταν ότι χρειάζονταν κι έναν μηχανικό. Ο Ουμπέρτο απάντησε καταφατικά στο κάλεσμα του αδερφού του, επέστρεψε στην Μόντενα όπου κι εφηύρε το Fifimatic, ένα μηχάνημα που μπορούσε να κόβει, να αναμιγνύει και να συσκευάζει τα αυτοκόλλητα! Πλέον κανένας δεν θα μπορούσε να τους ανταγωνιστεί.

Η επιχείρηση Πανίνι ήταν αυστηρά οικογενειακή μέχρι το 1988 και από τότε έχει αλλάξει πολλούς ιδιοκτήτες ανάμεσά τους και η Marvel Entertainment Group, προτού επανέλθει υπό ιταλική κατοχή το 1999. Είναι χαρακτηριστικό ότι την περσινή χρονιά είχε κέρδη 637 εκατ. ευρώ και λειτουργεί σε 110 χώρες!

Ο Ουμπέρτο ήταν ο τελευταίος από τα αδέρφια Πανίνι που παρέμενε εν ζωή και ο θάνατος του στις 29 Νοεμβρίου 2013, σε ηλικία 83 ετών, βάζει τέλος σε μία εποχή. Μπορεί πλέον να μην είναι κανένας από τα αδέρφια εν ζωή αλλά αφήνουν πίσω μία μεγάλη πολιτιστική κληρονομιά.

Το όνομά τους είναι γνωστό σε όλο τον κόσμο, αλλά και στην Ιταλία, έχει μια ιδιαίτερη σημασία. Σε όλη την χώρα από την Σικελία μέχρι τα σύνορα με την Ελβετία και την Αυστρία, στις εκκλησίες και στις πλατείες, παιδιά κρατούσαν στα χέρια τους χαρτάκια που έγραφαν "Ce l’ho-Ce lo manca" ("Αυτό που έχω-Αυτό που λείπει"). Ήταν ένας απλός τρόπος για να τιμήσουν έναν άνθρωπο που συνδύασε την παρουσία του με πολλές γενιές και το όνομά του ακούγεται μέχρι σήμερα.

Γεμίζοντας τις σελίδες της ομάδας σου αλλά και ολόκληρο το άλμπουμ στο σύνολό του ήταν μία πολύ ικανοποιητική αίσθηση. Με τον τρόπο αυτό αυξανόταν η γνώση αλλά και η εμπειρία στο χώρο του ποδοσφαίρου. «Υπήρχε χρόνος για να μάθουν τα ονόματα όχι μόνο των μεγάλων ομάδων, αλλά ακόμα και των αναπληρωματικών της Πίζας», ανέφερε ένα σχόλιο στην "Corriere della Sera" για την επίδραση των Πανίνι στα παιδιά.

Εκτός από γνώση οι Πανίνι δημιούργησαν και θρύλους. Ο μέσος και αρχηγός της Ίντερ, Μπρούνο Μπόλτσι είναι γνωστός στο ευρύτερο κοινό για το γεγονός ότι είναι το πρώτο αυτοκόλλητο Πανίνι που δημιουργήθηκε το 1961-62 παρά για το γεγονός ότι κατέκτησε το "Scudetto" την επόμενη σεζόν.

Δεν είναι λίγοι οι ποδοσφαιριστές που έγιναν διάσημοι παρότι μέσα στον αγωνιστικό χώρο δεν διακρίνονταν ιδιαίτερα για τις τεχνικές τους αρετές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι "Introvabili" που σημαίνει "Οι δυσεύρετοι" και την αποτελούσαν ο δυναμικός αμυντικός της Νοβάρα, Τζιοβάνι Ουντόβιτσιτς, με το φαλακρό κεφάλι και το μουστάκι, ο λίμπερο της Γιουβέντους, Ερνέστο Καστάνο, καθώς κι ένα μέλος της μεγάλης Ίντερ, ο Τζιανφράνκο Μπεντίν.

Ο πιο διάσημος από όλους, όμως, ήταν ο τερματοφύλακας της Αταλάντα, Πιερλουίτζι Πιτσαμπάλα. Όταν ο Πανίνι είχε στείλει τους φωτογράφους στο Μπέργκαμο για να φωτογραφήσει τους ποδοσφαιριστές ενόψει της σεζόν 1963-64 ο Πιτσαμπάλα ήταν τραυματίας και απουσίαζε από την φωτογράφηση. Το λεύκωμα πήγε για εκτύπωση χωρίς το όνομά του. Μήνες αργότερα κυκλοφόρησε νέο άλμπουμ έχοντας τον πορτιέρο των Μπεργκαμάσκι μέσα και είναι από τα πιο δυσεύρετα πλέον.

Επίσης, παλιά αυτοκόλλητα παραμένουν συλλεκτικά. Μπορεί να μην έχουν την ίδια αξία όπως αυτό του Όνους Βάγκνερ (η πιο διάσημη κάρτα μπέιζμπολ) που κάποτε ανήκε στον θρύλο του χόκεϊ επί πάγου Γουέιν Γκρέτσκι, η οποία εκτιμάται σε περίπου 3 εκατομμύρια δολάρια σε αξία, αλλά έχουν και αυτά την αξία τους. Μία βόλτα να κάνει κανείς στο διαδίκτυο θα βρει ένα πλήρες αντίγραφο του πρώτου άλμπουμ της σεζόν 1961-62 να αποτιμάται για 2.500 ευρώ!

Το σίγουρο είναι ότι μιλάμε για μία πραγματική ομορφιά. Τα πρόσωπα για τα αυτοκόλλητα αλλάζουν από εποχή σε εποχή και μαζί τους οι εμφανίσεις των ομάδων όπως και η εξωτερική μορφή των πρωταγωνιστών. Παρόλα αυτά ένας παίκτης βρίσκεται στο εξώφυλλο από το 1965. Ο λόγος για τον Κάρλο Παρόλα ο οποίος κατέκτησε δύο φορές το πρωτάθλημα με την Γιουβέντους, αλλά έγινε διάσημος κυρίως για το τέλειο ψαλίδι σε έναν αγώνα απέναντι στην Φιορεντίνα, στις 15 Ιανουαρίου του 1950. Μπορεί ο Παρόλα να μην είχε σκοράρει -το ψαλίδι ήταν απομάκρυνση της μπάλας από την μικρή περιοχή της Γιουβέντους σε μία «λευκή» ισοπαλία- αλλά αισθητικά το ψαλίδι αυτό άγγιξε την τελειότητα.

Ο φωτογράφος Κοράντο Μπιάνκι κατάφερε με την κάμερά του να αποτυπώσει το ψαλίδι το οποίο στη συνέχεια έγινε το σύμβολο των άλμπουμ κάνοντας τον Παρόλα αθάνατο. Οι Πανίνι, πάντως, δεν παρήγαγαν μόνο άλμπουμ ή αυτοκόλλητα. Μας δίδαξαν πολλά πράγματα για το παιχνίδι αλλά και για την κοινωνία της εποχής.

Άλλωστε, τότε οι άνθρωποι δεν είχαν τις απεριόριστες επιλογές που έχουμε σήμερα. «Υπήρχε ένα συγκεκριμένο άλμπουμ, μία ενδεκάδα, ένα πρωτάθλημα, και μία συγκεκριμένη ώρα για τα παιχνίδια και η Κυριακή σου αποκτούσε νόημα», έγραψε η "Corriere" για να προσθέσει: «Με κάθε σεβασμό στην σημερινή ποδοσφαιρική Ιταλία, δεν σημαίνει ότι το παλιό ήταν καλύτερο, απλά ήταν διαφορετικό. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να το επαναφέρουμε ή να το κυνηγήσουμε, αλλά το σίγουρο είναι ότι θα πρέπει να το θυμόμαστε γιατί το παρελθόν εξακολουθεί να έχει κάτι να μας διδάξει»...

Μπορεί με το πέρασμα του χρόνου οι αναμνήσεις να σβήνουν σιγά-σιγά αλλά όχι εκείνη των άλμπουμ Πανίνι. Ο Ουμπέρτο και τα αδέρφια του μπορεί πλέον να μην συνεχίζουν, αλλά το έργο τους παραμένει βαθιά μέσα στην λαϊκή συνείδηση της Ιταλίας, ελπίζοντας ότι δεν θα ξεχαστεί.

Μέρος του κειμένου προέρχεται από το gazzetta.gr
Επιμέλεια παρουσίασης: Πλαφουτζής Παναγιώτης

ΕΚΔΟΘΗΚΕ ΝΕΟ ΤΕΥΧΟΣ ΤΟΥ
ΜΙΚΡΟΥ ΚΑΟΥ-ΜΠΟΫ!

Εσύ, το απέκτησες;