Αλφαβητάρια-Αναγνωστικά από "Το Βήμα"

Την Κυριακή δόθηκε το πρώτο, το οποίο εξαντλήθηκε και επανακυκλοφορεί αυτό το Σάββατο. Τα βιβλία αυτά αποτελούν την εκπαιδευτική ιστορία ολόκληρου του προηγούμενο αιώνα...

Η ιστορία της γλώσσας είναι η ιστορία μιας πολιτικής και κοινωνικής «πάλης». Η ιστορία της εξέλιξης ή της οπισθοδρόμησης. Η ιστορία που πάει «μπρος και πίσω», είπε χαρακτηριστικά την Πέμπτη, ο καθηγητής γλωσσολογίας και μελετητής του εκπαιδευτικού «χάρτη» της σύγχρονης Ελλάδας κ. Γιώργος Μπαμπινιώτης, κατά την παρουσίαση της σειράς με τα αλφαβητάρια-αναγνωστικά που προσφέρονται από αυτή την Κυριακή με το «Βήμα». Από το 1919 και εντεύθεν άλλαζαν περίπου ανά δυο χρόνια οι αποφάσεις των κυβερνήσεων της χώρας για το αν θα διδάσκεται στα σχολεία η δημοτική ή η καθαρεύουσα.

Έτσι, οι παιδαγωγικές αρχές που έφταναν κάθε περίοδο στα σχολεία της χώρας μας, άλλαζαν ανάλογα με τον... άνεμο που φυσούσε στα πολιτικά γραφεία των ηγετών. Και ανάλογα με το ανάστημα και τον ζήλο των μεγάλων οραματιστών της εκπαίδευσης.

Το «Αλφαβητάρι» που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1919, ήταν ο καμβάς στον οποίο οι μεγάλοι παιδαγωγοί της περιόδου ζωγράφισαν το όραμά τους για την κοινωνική εξέλιξη της Ελλάδας. Και το βιβλίο που οι μικροί μαθητές, στη συνέχεια, έντυσαν με την αγάπη τους. Ενώ λοιπόν ονομάστηκε «Αλφαβητάρι» κατόπιν «Αλφαβητάριο» στη μνήμη μας έμεινε ως "Αλφαβητάρι με τον ήλιο", εξαιτίας της πληθωρικής παρουσίας του ζωγράφου Κωνσταντίνου Μαλέα και, κυρίως, από την εικόνα στο εξώφυλλό του.

Το «Αλφαβητάριο», όπως είπε χθες ο διευθυντής του «Βήματος της Κυριακής» κ. Αντώνης Καρακούσης, είναι το πρώτο από την νέα σειρά προσφορών της εφημερίδας «Αλφαβητάρια-Αναγνωστικά» που αποτελούν την εκπαιδευτική ιστορία ολόκληρου του προηγούμενο αιώνα.

Όπως είπε χαρακτηριστικά ο κ. Καρακούσης, η μεγάλη ανταπόκριση του κοινού στην προηγούμενη πολιτιστική προσφορά του «Βήματος» για την γλώσσα, οδήγησε σε μια πολύμηνη και επίπονη έρευνα σε παλαιοπώλες, συλλέκτες και εκπαιδευτικούς οργανισμούς ώστε να συγκεντρωθούν όλα τα αλφαβητάρια και αναγνωστικά προκειμένου να προσφέρονται κάθε Κυριακή μαζί με την έκδοση του «Βήματος». Όπως πρόσθεσε χαρακτηριστικά, ουσιαστικά οι εκδόσεις αυτές αποτυπώνουν τις κοινωνικές και πολιτικές συγκρούσεις που συντελέστηκαν στην Ελλάδα πριν τις μεγάλες αλλαγές στην εκπαίδευση της χώρας μετά τους βαλκανικούς πολέμους.

Έτσι, με το «Αλφαβητάριο» ο αναγνώστης επιστρέφει στις ρίζες του. Είναι το πρώτο αλφαβητάριο που γραμμένο το 1919 «εις την κοινήν ομιλουμένην» οδήγησε στην κορύφωση των γλωσσικών αγώνων μιας εικοσαετίας. Κι αυτό γιατί εισήγαγε για πρώτη φορά στα σχολεία της Ελλάδας την δημοτική. Καταδιακασμένο λίγα χρόνια μετά να κριθεί παράνομο, να κινδυνεύσει να οδηγηθεί ακόμη και «στην πυρά», για να επανέλθει στην συνέχεια στα σχολεία θριαμβευτικά μετά την νίκη του Ελευθέριου Βενιζέλου.

Μάλιστα, χαρακτηριστικό είναι ότι για την σύνταξή του ακολουθήθηκαν οι κανόνες που τέθηκαν από το υπουργείο Παιδείας με το διάταγμα «Η γραμματική διδασκαλία των τριών πρώτων τάξεων του δημοτικού σχολείου» (1919).

Πίσω από την έκδοσή του, όπως εξήγησε χθες ο κ. Μπαμπινιώτης, ήταν η στιβαρή ομάδα του εκπαιδευτικού Ομίλου και της τότε εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης: ο παιδαγωγός Αλέξανδρος Δελμούζος και «ψυχή» της συντακτικής επιτροπής, οι παιδαγωγοί Δ.Ανδρεάδης και Μ. Τριανταφυλλίδης, ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου και ο ζωγράφος Κωνσταντίνος Μαλέας. Πρόκειται για το τρίτο κρατικό αλφαβητάρι που εκδόθηκε στην Ελλάδα (το πρώτο εκδόθηκε το 1860). Όλα αυτά έγιναν βέβαια με την συμβολή του μεγάλου πολιτικού και παιδαγωγού Δημήτρη Γληνού.

Όπως έχουν γράψει περίφημοι παιδαγωγοί και μελετητές της γλώσσας, πρόκειται για το πρώτο σχολικό βιβλίο που καταδύεται με τέτοιο τρόπο στην παιδική ψυχή, ανασύρει εικόνες από την καθημερινή τους ζωή, αναζητάει τρόπους για να κάνει τη γλώσσα, δική τους γλώσσα.

Και βεβαίως, όπως εξήγησε ο κ. Μπαμπινιώτης, για τη διδασκαλία του βιβλίου χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η αναλυτικοσυνθετική μέθοδος (ανάλυση της πρότασης σε λέξεις, των λέξεων σε γράμματα και αντίστροφα).

«Είναι η πρώτη φορά που το παιδί έρχεται σε επαφή με τον κόσμο του βιβλίου, με τον κόσμο της γλώσσας και τον πολιτισμό της γραφής», είπε ο κ. Μπαμπινιώτης αναλύοντας το περιεχόμενο του βιβλίου.

Χαρακτηριστικά σημεία του βιβλίου, το ...διάσημο «ένα μυρμήγκι στον ήλιο» και το ποίημα της γιαγιάς που «έδινε ένα ρόδι για ένα φιλί» διάβασε παραστατικά, στην παρουσίαση των νέων προσφορών του «Βήματος», η ηθοποιός Στεφανία Γουλιώτη.

Τα "Αλφαβητάρια-Αναγνωστικά" αποτελούν πολύτιμα αποκτήματα για την βιβλιοθήκη κάθε Έλληνα...

2013
50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΙΚΡΟΣ ΚΑΟΥ-ΜΠΟΫ

40 ΧΡΟΝΙΑ ΜΙΚΡΟΣ ΑΡΧΗΓΟΣ

ΤΑ ΔΥΟ ΘΡΥΛΙΚΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ