Σινεμά και DVD 16 - Το Συμβάν / The Happening (2008)

Ένα ήσυχο πρωινό καθημερινής στη Νέα Υόρκη. Οι πολίτες ξεκινούν τη μέρα τους, άλλοι είναι ήδη στις δουλειές τους και μερικοί περπατούν στο Σέντραλ Παρκ. Σε μια στιγμή, απροειδοποίητα, όλοι σταματούν, στέκονται λίγο σιωπηλοί και αυτοκτονούν με όποιο τρόπο βρουν εύκαιρο, από το να καρφώσουν κάτι αιχμηρό στο λαιμό τους μέχρι να πηδήξουν στο κενό από το ύψος πολλών ορόφων. Τρομοκρατική επίθεση αερίων; Όσο οι αρχές σκέφτονται την εκκένωση της μητρόπολης, παρόμοια νέα από άλλες πόλεις καταφτάνουν. Στη Φιλαδέλφεια, ένας καθηγητής φυσικής, ο Elliot Moore (Mark Wahlberg) αποφασίζει να ακολουθήσει τον μαθηματικό φίλο του (John Leguizamo) και την κόρη του στην εξοχή μέχρι να περάσει ο πανικός. Στην παρέα θα έρθει και η Alma (Zooey Deschanel), η γυναίκα του Elliot, με την οποία έχουν απομακρυνθεί τελευταία. Σύντομα, το φαινόμενο εξαπλώνεται σ' ολόκληρη την Ανατολική Ακτή των ΗΠΑ και μαζί του φουντώνει ο γενικός πανικός, καθώς όλοι φεύγουν μαζικά από τις μεγαλουπόλεις.


Και αυτή η ταινία του M. Night Shyamalan φέρει αυτούσια όλα τα γνωρίσματα που έγιναν με τα χρόνια η υπογραφή του συγκεκριμένου σκηνοθέτη: μια πολύ ωραία ιδέα, μερικές καλογυρισμένες σκηνές και παντελή απουσία μέτρου όσον αφορά την ανάπτυξη του σεναρίου. Ο συγκεκριμένος δημιουργός ίσως να μην έφτασε ποτέ ξανά στο επίπεδο της πρώτης του ταινίας, δεν σταμάτησε όμως και ποτέ να μας εκπλήσσει ευχάριστα. Η Έκτη Άισθηση μπορεί να αποθεώθηκε από το κοινό, αλλά ταυτόχρονα το αποπροσανατόλισε. Από τότε το όνομα του Shyamalan συνδυάστηκε με ψυχολογικά θρίλερ και με πανέξυπνες ανατροπές στο κλείσιμο των δημιουργιών του. Από εκείνη την μέρα παρακολουθήσαμε πολλά δημιουργήματα του Ινδού σκηνοθέτη μερικά από τα οποία είναι πιο ουσιώδη και με πιο βαθύ περιεχόμενο από την Έκτη Αίσθηση (βλέπε Σκοτεινό Χωριό). Παρόλα αυτά δεν κατάφερε ποτέ να ξεκολλήσει από πάνω του την ταμπέλα "ο δημιουργός της Έκτης Αίσθησης". Αυτός ο "τίτλος" εξακολουθεί να τον στοιχειώνει και κάποια στιγμή θα πρέπει να τον αποποιηθεί.


Και για να ασχοληθούμε λίγο περισσότερο με το "The Happening"...
To Happening διαπραγματεύεται την αμφίδρομη σχέση ανθρώπου - φύσης. Ο άνθρωπος είναι πλήρως εξαρτώμενος από την φύση. Δίχως αυτή είναι αδύνατο να επιβιώσει. Δυστυχώς όμως φαίνεται ότι ακόμα δεν έχει συνειδητοποιήσει απόλυτα αυτή την αόρατη αλυσίδα που τους ενώνει. Η τάση του ανθρώπου να γίνει κυρίαρχος των πάντων, οι αέναες φιλοδοξίες για πολυτελή ζωή και εύκολο χρηματικό κέρδος και η έλλειψη σεβασμού σε οτιδήποτε άλλο πλην του εαυτού του, έχουν οδηγήσει στην ολοένα αυξανόμενη καταστροφή του περιβάλλοντος. Στις μέρες μας αυτή η κατάσταση έχει φτάσει σε ένα κρίσιμο σημείο.
Από την στιγμή που ο άνθρωπος δεν φαίνεται διατεθειμένος να αλλάξει την στάση του προς την φύση δεν υπάρχει άλλος τρόπος σωτηρίας από το να πάρει η φύση την κατάσταση στα χέρια της. Να λειτουργήσει σύμφωνα με το ένστικτο της με μοναδικό στόχο την αυτοσυντήρηση και την επιβιωσή της. Αυτό μπορεί να γίνει αφανίζοντας τον χειρότερο της εχθρό. Μην μου πείτε ότι δεν έχετε καταλάβει ποιον εννοούμε...


Από αυτό το σημείο ξεκινάει η ιστορία του Happening. Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, την μεγαλύτερη δύναμη του κόσμου, κάνει την εμφάνιση του ένα παράδοξο και ανεξήγητο φαινόμενο. Στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας γίνονται μαζικές αυτοκτονίες ανθρώπων, χωρίς προφανή λόγο και αιτία. Το φαινόμενο αυτό αυξάνεται ραγδαία και η κατάσταση ξεφεύγει σε χρόνο μηδέν εκτός ελέγχου. Ο Shyamalan κάπου εδώ αρπάζει την ευκαιρία από τα μαλλιά και αρχίζει να κριτικάρει την ανθρώπινη νοοτροπία. Αρχικά θα καυτηριάσει την τρομολαγνεία που επέβαλαν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στους κατοίκους των Ηνωμένων Πολιτείων. Για όλα τα προβλήματα που εμφανίζονται στην χώρα, μοναδικοί υπαίτιοι και υπεύθυνοι είναι οι τρομοκράτες. Ευτυχώς η πλύση εγκεφάλου δεν έκανε και πολύ καλά την δουλειά της και σε μικρό χρονικό διάστημα ο απλός κόσμος καταλαβαίνει ότι μια τέτοια θεωρία δεν στέκει από οποιαδήποτε πλευρά και αν την κοιτάξεις. Αφού όμως χάθηκε η πιο προφανής εξήγηση, το φαινόμενο έχει πλεόν άγνωστες ρίζες και οι άνθρωποι τρομοκρατούνται ακόμα περισσότερο.


Άραγε πως αντιδρά ο μέσος άνθρωπος μπροστά στον φόβο του αγνώστου; Ο Shyamalan αποτυπώνει με τον κινηματογραφικό του φακό αυτές τις αντιδράσεις που δεν τιμάνε καθόλου την ανθρώπινη φύση. Πρώτο στάδιο είναι η πλήρης αδιαφορία. Ο καθένας κοιτάει να σώσει το τομάρι του χώρις να σκεφτεί ούτε για ένα δευτερόλεπτο τους συνανθρώπους του. Η ψυχή που υποτίθεται ότι έχουμε μέσα μας, βγάζει φτερά και κατευθύνεται προς άλλους κόσμους και γαλαξίες. Στο επόμενο στάδιο η κατάσταση χειροτερεύει. Η αδιαφορία δίνει την θέση της στο μίσος και την μανία καταδίωξης. Όταν κάτι ξεπερνάει τα όρια της κατανοήσης μας είναι αδύνατον να το προσεγγίσουμε από μια λογική πλευρά. Πιο εύκολα να το εξαλείψουμε, να πάρουμε μια καραμπίνα και να πυροβολήσουμε έναν άγνωστο χωρίς δισταγμό, χωρίς να μας ενδιαφέρει αν είναι κάποιος σαν εμάς, αν είμαστε φτιαγμένοι από την ίδια πάστα. Στο τέλος μας παρουσιάζεται ένας άλλος πρωτότυπος τρόπος που επινόησε ο άνθρωπος για να επιλύσει τα προβλήματα του. Την απομόνωση από τον υπόλοιπο κόσμο και την μηδενική επαφή μαζί του.
Αν δεν γνωρίζεις την ύπαρξη μιας κατάστασης τότε αυτή δεν μπορεί να σε επηρεάσει ούτε στον παραμικρό βαθμό. Βέβαια αυτή η συνειδητή απόφαση οδηγεί στην καχυποψία και πιθανότατα στην παράνοια. Επιπλέον δεν προσφέρει και την λύση σε όλα τα προβλήματα γιατί εμείς μπορούμε εύκολα να αποφυγούμε τις δυσάρεστες καταστάσεις προσποιούμενοι πως δεν υπάρχουν, αλλά θα φτάσει κάποια στιγμή που οι καταστάσεις θα βρεθούν έξω από την πόρτα μας και τότε θα είναι ήδη πολύ αργά. Ευτυχώς όμως δεν υπάρχει μόνο αυτή η όψη της ανθρώπινης πλευράς. Υπάρχει η αγάπη και το ενδιαφέρον για το κοινό καλό, για τον συνάνθρωπο μας γενικά και όχι μόνο για τα συγγενικά μας πρόσωπα. Υπάρχει η αξιοποίηση της επιστήμης με σκοπό την σωτηρία του ανθρώπινου γένους, η ανάγκη να μελετήσουμε οποιοδήποτε ανεξήγητο φαινόμενο, να τα κατανοήσουμε ώστε να αντιμετωπιστεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αν αντιμετωπίσουμε την ζωή μας με τέτοιο τρόπο τότε υπάρχει σωτηρία και διαφυγή ακόμα και από τον πιο μεγάλο κίνδυνο.
Σεναριακά η ταινία θίγει καίρια ζητήματα και αναλύει διεξοδικά και μεθοδικά συμπεριφορές και καταστάσεις.


Πρώτη φορά βλέπουμε σε ταινία του Shyamalan τόσο βίαιες σκηνές. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε την αυτοκτονία του ανθρώπου που ξάπλωσε στην μέση του χωραφιού, έθεσε σε λειτουργία την κοπτική μηχανή η οποία πέρασε από πάνω του προσφέροντας του έναν οδυνηρό θάνατο. Γενικά όλες οι σκηνές είναι εξίσου σοκαριστικές, αλλά θα ξεχωρίσουμε εκείνη με τους πολυάριθμους εργάτες που βουτάνε στο κενό και την ηλικιωμένη κυρία που ζει αποξενωμένη και χτυπάει το κεφάλι της στους τοίχους και τα τζάμια του σπιτιού. Οι σκηνές αυτές όμως δεν υπάρχουν απλά για να προκαλέσουν, αλλά είναι απολύτως λογικές. Ο άνθρωπος κατέστρεψε μέσα σε έναν περίπου αιώνα ότι η φύση χρειάστηκε δισεκατομμύρια χρόνια για να δημιουργήσει. Είναι δυνατόν η εκδίκηση της να μην είμαι αμείλικτη; Η φύση αποφάσισε να δώσει ένα δυνατό χτύπημα στον άνθρωπο και το κατάφερε χωρίς τον παραμικρό ενδοιασμό.


Το όνομα του Shyamalan έχει συνδυαστεί με τις απρόσμενες ανατροπές λίγο πριν το κλείσιμο των ταινιών του. Όλες οι προηγούμενες δημιουργίες του είχαν έστω και μια μικρή ανατροπή, η οποία έμοιαζε σαν αυτοσκοπός ώστε να ικανοποιήσει τα κινηματογραφικά πλήθη. Στο "Happening" αποφεύγει να κάνει κάτι τέτοιο και μας εκπλήσσει μάλλον θετικά. Σίγουρα αυτή η επιλογή θα δυσαρεστήσει μερίδα του κινηματογραφικού κοινού, αλλά μάλλον αυτό ήταν το κατάλληλο τέλος για τέτοιου τύπου ταινία. Απαντήσεις ξεκάθαρες δεν υπάρχουν γιατί όπως διαρκώς μας τονίζεται μέσα στην ταινία "υπάρχουν κάποια φυσικά φαινόμενα που δεν μπορούν να εξηγηθούν πλήρως. Θα υπάρξουν κάποιες θεωρίες, κάποιες πιθανές εξηγήσεις αλλά ποτέ δεν θα είμαστε σε θέση να γνωρίσουμε αν είναι απολύτως σωστές". Έτσι ακριβώς συμβαίνει και με το φινάλε του "Happening". H φύση προειδοποίησε τον άνθρωπο δείχνοντας του ένα μέρος της δύναμης της για να τον συνετίσει. Ο άνθρωπος δεν φάνηκε να πτοείται από το γεγονός αυτό και έτσι η φύση αποφάσισε να περάσει στην ολική αντεπίθεση. Κάποιος άλλος μπορεί να ισχυριστεί ότι κανένα σημείο της ταινίας δεν αφήνει να εννοηθεί ότι ο άνθρωπος συνέχισε να είναι το ίδιο αδίστακτος με την φύση όσο ήταν και πριν το φαινόμενο των μαζικών αυτοκτονιών. Σε αυτή την περίπτωση θα δεχτούμε ότι η φύση είχε σχεδιάσει εξαρχής την εκδίκηση της με τον δικό της ξεχωριστό τρόπο...

Κριτική ταινίας: 91/100


Το κείμενο είναι μια σύνθεση κειμένων που βρήκαμε στις παρακάτω ιστοσελίδες:
http://www.cinemanews.gr
http://www.themoviescult.gr