Οι ελληνικές ταινίες που λατρέψαμε 2 - Το χώμα βάφτηκε κόκκινο (1965)

Είδος: Περιπέτεια
Παραγωγή: ΦΙΝΟΣ ΦΙΛΜΣ, ΔΑΚΑΣΚΗΝΟΣ-ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ, 1965
Διάρκεια: 135'
Ασπρόμαυρο
Σκηνοθεσία: Βασίλης Γεωργιάδης
Σενάριο: Νίκος Φώσκολος
Πρωταγωνιστούν: Νίκος Κούρκουλος, Μαίρη Χρονοπούλου, Γιάννης Βόγλης, Φαίδων Γεωργίτσης, Μάνος Κατράκης, Άγγελος Αντωνόπουλος, Ζέτα Αποστόλου, Νότης Περγιάλης κ.α.
Μηχανικός ήχου: Μικές Δαμαλάς
Ηχολήπτης: Θανάσης Γεωργιάδης

Υπόθεση: Το 1907 στην ελεύθερη Ελλάδα, ουσιαστικά δεν είναι όλοι ελεύθεροι. Στη Θεσσαλία οι αγρότες είναι σκλάβοι στις πεδιάδες των τσιφλικάδων. Την ίδια περίοδο ο μορφωμένος Μαρίνος Αντύπας τριγυρνά στα χωριά ξεσηκώνοντας τους ξωμάχους για να πάρουν τη γη που δουλεύουν και ανήκει σε όλους. Ο Οδυσσέας, ο μικρότερος γιος ενός μεγαλοκτηματία και ταγμένος με το μέρος του δικαίου, επιστρέφει σπίτι του και έρχεται σε σύγκρουση με τον σκληρό μεγαλύτερο αδερφό του, Ρήγα, για τα δικαιώματα των φτωχών και την καρδιά μιας νεαρής δασκάλας που είναι στο τσούρμο των πεινασμένων αγροτών.


Μια από τις καλύτερες ελληνικές ταινίες όλων των εποχών που, εκτός από το ρωμαλέο και ρεαλιστικό ύφος, τις επιρροές από το γουέστερν (διακρίνονται στις σκηνές καταδίωξης με άλογα και πυροβολισμούς, αλλά και στο επικό φινάλε) και την δυνατή δράση, διακρίνεται για το συγκινητικό ανθρώπινο μήνυμά της. Το φιλμ είναι καθηλωτικό σε όλη του την διάρκεια. Η σκηνοθεσία του Γεωργιάδη εντυπωσιάζει με το δυναμισμό της (π.χ. η στιλιζαρισμένη δολοφονία του Μαρίνου Αντύπα και η καταδίωξη του δολοφόνου από τον Οδυσσέα) και το πλησίασμα στους απλούς ανθρώπους (για παράδειγμα, η σκηνή της γέννας ή η εξομολόγηση των ονείρων για μια φυσιολογική ζωή). Συγκλονιστικές είναι και οι σκηνές της κηδείας του Μαρίνου Αντύπα που κορυφώνονται σε ένα πένθιμο εμβατήριο (σε μουσική Πλέσσα). Το σενάριο του Φώσκολου παρά το ότι δεν ξεφεύγει από μερικά κλισέ, είναι ίσως η καλύτερη δουλειά του και περιλαμβάνει εξαιρετικές ατάκες και δυνατή πλοκή.


Απίστευτη, για τα ελληνικά δεδομένα της εποχής, η φωτογραφία του Ντ. Δημόπουλου.
Επιστέγασμα της επιτυχίας είναι οι ερμηνείες των ηθοποιών. Φανταστικός ο Κατράκης στο ρόλο του τσιφλικά (μοναδικές οι σκηνές του θανάτου του). Εξαιρετικός ο Νότης Περγιάλης σε μια έξυπνη και λιτή ερμηνεία ως Μαρίνος Αντύπας. Στους πρώτους ρόλους πολύ καλές οι ερμηνείες από τον Κούρκουλο, τον Βόγλη και την Χρονοπούλου, ενώ στους «περιφερειακούς» ξεχωρίζει η φιγούρα του Αντωνόπουλου στο ρόλο του ληστή.


Άλλες πληροφορίες:
• Η ταινία ήταν υποψήφια για Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας το 1966, είχε ανεπίσημη συμμετοχή στο Φεστιβάλ Καννών της ίδιας χρονιάς, ενώ κέρδισε και βραβείο μουσικής στο Κάρλοβι Βάρι.
• Συμμετέχει το συγκρότημα λαϊκών χορών Ελένης Τσαούλη
• Ο ρόλος του Ρήγα προοριζόταν για τον Φούντα και εντέλει η επιλογή του Βόγλη δικαιώθηκε. Ο Φούντας προτίμησε να βρίσκεται στο Παρίσι εκείνη την εποχή.
• Την εποχή που βγήκε η ταινία σε πολλές περιοχές της ελληνικής επαρχίας υπήρχε φτώχεια, αλλά και εκμετάλλευση των εργατών στα χωράφια από τους «μεγαλοκτηματίες». Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που πολύς κόσμος ταυτίστηκε με τους πρωταγωνιστές και για πολλά χρόνια το έργο αυτό θεωρούνταν ως η καλύτερη ελληνική ταινία όλων των εποχών…


Σκηνές που έμειναν αξέχαστες:
• Ο Οδυσσέας (Κούρκουλος) γυρίζει σπίτι και ο πατέρας του (Κατράκης) στήνει γιορτή. Όταν έρχεται ο Ρήγας (Βόγλης) με τους άντρες του, διακόπτουν το πανηγύρι μπαίνοντας με τα άλογα ανάμεσα στον κόσμο. Λίγο αργότερα ο γέρο-Χορμόβας θα του δώσει να σπάσει δύο ξύλα μαζί για να καταλάβει πως πρέπει να συμφιλιωθεί με τον αδελφό του.
• Ο Ρήγας πηγαίνει στο ποτάμι και βρίσκει την νεαρή δασκάλα (Χρονοπούλου). Προσπαθεί να την βιάσει και επεμβαίνει ο αδελφός του. Πολύ ξύλο μέσα στα νερά και τις λάσπες!
• Η αισθησιακή Ζέτα Αποστόλου πλένεται στο αυτοσχέδιο χωριάτικο ντους... Λίγο αργότερα κρύβεται γυμνή στον στάβλο για να συναντήσει τον Ρήγα.
• Η δολοφονία του Μαρίνου Αντύπα και το κυνηγητό του δολοφόνου από τον έφιππο Οδυσσέα.
• Η κηδεία του Μαρίνου Αντύπα. Ο Κούρκουλος μπροστά με το πλήθος πίσω του να τραγουδούν το "δε θα βγει ο ήλιος την αυγή..." .
• Η τελική αναμέτρηση-μονομαχία επάνω στα βράχια των Μετεώρων. Εκεί καταλαβαίνεις πόσο έχασε αυτή η ταινία που δεν ήταν έγχρωμη…

Δείτε τους τίτλους της αρχής, με την πολύ όμορφη μουσική: